58 ქვეყანა იმ საქონლით ვაჭრობას აკრძალავს, რომელიც წამებისა და სიკვდილით დასჯისთვის გამოიყენება. გუშინ საღამოს, ნიუ-იორკში, სადაც ამ კვირაში გაეროს გენერალური ასამბლეა მიმდინარეობს "წამებისგან თავისუფალი ვაჭრობის საერთაშორისო ალიანსი" დაფუძნდა. ამ ალიანსს საქართველოც შეუერთდა. აღნიშნული ინიციატივა ევროკავშირის, არგენტინისა და მონღოლეთის საერთო ძალისხმევის შედეგია. საკითხის ინიციატორები აცხადებენ, რომ წამება საერთაშორისო სამართლით არის აკრძალული, თუმცა ადამიანისთვის ტკივილის მიყენებისთვის საჭირო ნითები ისევ იყიდება.

,,რა მიზანს შეიძლება ემსახურებოდეს ელექტროქამრები, ეკლიანი ხელკეტები და ცერა თითის ელექტროხრახნები გარდა ადამიანისთვის ტკივილის მიყენებისა. მიუხედავად იმისა, რომ წამება საერთაშორისო სამართლით არის აკრძალული, მსგავსი ნივთები მაინც იწარმოება და მყიდველიც უამრავი ჰყავს მთელს მსოფლიოში.

მაშინ, როდესაც სულ უფრო მეტი ქვეყანა აუქმებს სიკვდილით დასჯას, ბაზარზე კვლავაც რჩება  ამ სასჯელის აღსრულებისათვის საჭირო ნივთები – სასიკვდილო ინექციის სისტემები, მომწამლავი კოქტეილები, ელექტროსკამები და გაზის კამერები. ორგანიზაცია "საერთაშორისო ამნისტიის" ინფორმაციით, მსოფლიოს მასშტაბით თითქმის 19,000 ადამიანს სიკვდილი აქვს მისჯილი და აღსრულების მოლოდინშია, მიუხედავად იმისა, რომ არავის დაუმტკიცებია, რომ სასჯელის უმაღლეს ზომას, როგორც პრევენციულ ხერხს, რაიმე შედეგი მოაქვს  და სასამართლოს შეცდომას გამოუსწორებელს ხდის.

თუ ჩვენ, საერთაშორისო საზოგადოებას, მართლაც გვსურს ბოლო მოვუღოთ წამებას და გავაუქმოთ სიკვდილით დასჯა, მსუყე დაპირებებზე ბევრად მეტის გაკეთება მოგვიწევს. ახლა დროა კონკრეტული ზომები მივიღოთ, რათა მოკვლისა და წამების იარაღზე ხელმისაწვდომობა გაცილებით გავართულოთ.

18 სექტემბერს, როდესაც ნიუ-იორკში, გაეროს გენერალურ ასამბლეაზე მთელი მსოფლიოს წარმომადგენლები შეიკრიბებიან, ქვეყნების დიდი ჯგუფი აიღებს ახალი გლობალური ჩარჩოს შექმნის ვალდებულებას, რათა წერტილი დაესვას ამ ამაზრზენ ვაჭრობას. ახალ, "წამებისგან თავისუფალი ვაჭრობის ალიანსში" გაწევრიანებით, მთავრობები თანხმობას განაცხადებენ ეროვნულ დონეზე აკრძალონ ისეთი პროდუქციის ექსპორტი, რომელიც წამების ან სიკვდილით დასჯისთვის გამოიყენება, ხოლო ამასთანავე, დამატებით წაახალისებენ საბაჟოს ხელმძღვანელებს, რომ აღასრულონ ეს აკრძალვები.

ამ ალიანსს სათავეში უდგანან არგენტინა, ევროკავშირი და მონღოლეთი, თუმცა მასში გასაწევრიანებლად მოწვეულია ყველა ქვეყანა, რომელთაც სიკვდილით დასჯის გაუქმების ვალდებულება აქვთ ნაკისრი გაეროს სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტის მეორე ფაკულტატური ოქმის[1] ფარგლებში.

არგენტინის გადაწყვეტილება, რომ ბოლო მოუღოს სიკვდილით დასჯას, ურყევია. იგი აქტიურად მონაწილეობს მრავალეროვან ინსტიტუტებში, როგორიცაა "საერთაშორისო კომისია და მსოფლიო კონგრესი სიკვიდილით დასჯის წინააღმდეგ" და ამასთანავე, გაეროში ახდენს მხარდამჭერთა მობილიზებას, რათა სიკვდილით დასჯის აღსრულებაზე გლობალური მორატორიუმი დაწესდეს.

ამასობაში, გასულ წელს, ევროკავშირმა გაამკაცრა კანონმდებლობა, რათა აეკრძალა ყველა იმ სახის საქონლით ვაჭრობა, რაც წამებისთვის ან სიკვდილით დასჯისთვის გამოიყენება. ეს კანონი, რომელიც თავდაპირველად 2005 წელს მიიღეს, ამჟამად უკვე კრძალავს მსგავსი საქონლის ევროკავშირის ტერიტორიაზე ან პორტებში გავლას, ისევე როგორც მათ რეკლამირებას გამოფენებზე და ინდუსტრიულ გამოცემებში. აგრეთვე, მოვლენების წინ გასწრების მიზნით, ევროკავშირმა ჩამოაყალიბა სწრაფი რეაგირების მექანიზმი, რათა წამებისა და სიკვდილით დასჯისთვის შექმნილი ახალი იარაღები იმთავითვე აიკრძალოს.

თავის მხრივ, მონღოლეთმა 2015 წელს აკრძალა სიკვდილით დასჯა და მისაბაძ მაგალითად იქცა რეგიონში, რომელშიც ქვეყნების უმეტესობა სისტემატურად მიმართავს პატიმრების წამებასა და სიკვდილით დასჯას.

გამკაცრებულმა კონტროლმა უკვე გამოიღო შედეგი. მაგალითად, განსაკუთრებით გართულდა და ბევრად გაძვირდა სასიკვდილო ინექციისთვის გამოყენებული წამლისა და ელექტროშოკის მისაყენებელი ხელსაწყოების მოპოვება.

მიუხედავად ყველაფრისა, ცალკეული ქვეყნების მცდელობა გარკვეულწილად შეზღუდულია. ისინი, ვინც ამ პროდუქციას აწარმოებენ და ჰყიდიან, მუდმივად ცვლიან საქმიანობის სახეს და მარშრუტებს, რათა გვერდი აუარონ ადგილობრივ კანონებს. საბოლოო ჯამში, მეტი ქვეყანა უნდა შეუერთდეს ამ ძალისხმევას, რათა კონტროლის მექანიზმები ჭეშმარიტად შედეგისმომცემი გახდეს.

როდესაც ამ თვეში ალიანსი შეიქმნება, მონაწილე ქვეყნები ხელს მოაწერენ ოთხ ვალდებულებაზე დაფუძნებულ საერთო პოლიტიკურ დეკლარაციას. პირველი იქნება ზომების მიღება წამებისა და სიკვდილით დასჯისთვის გამოსაყენებელი საქონლის ექსპორტის ასაკრძალად. მეორე, პლატფორმის შექმნა საზღვრებს მიღმა ინფორმაციის გასაცვლელად, რათა საბაჟოების თანამშრომლებს შესაძლებლობა ჰქონდეთ თვალყური ადევნონ სავაჭრო ნაკადებს და გამოავლინონ ახალი ასაკრძალი პროდუქცია.

მესამე, ხელმომწერი ქვეყნები ერთმანეთს გაუზიარებენ საუკეთესო პრაქტიკას, რათა აღსრულების სისტემები, რომელიც ერთ ქვეყანაში ქმედითი და ეფექტური გამოდგა, სხვა ქვეყნებშიც იქნეს დანერგილი. მეოთხე, ისინი, ვისაც ეროვნულ დონეზე უკვე მიღებული აქვს კანონმდებლობა, ტექნიკურ დახმარებას გაუწევენ დანარჩენებს, რომლებიც ამ მიმართულებით მუშაობენ.

ცხადია, წამებისა და სიკვდილით დასჯის სრულად აღმოფხვრას დასჭირდება უფრო ფართო და უწყვეტი ძალისხმევა, რაც მხოლოდ ვაჭრობის სფეროთი არ შემოიფარგლება, მაგრამ წამებისა და სიკვდილით დასჯისთვის გამოსაყენებელი საქონლის გაცვლა-გამოცვლაზე ყურადღების გამახვილებით, თავს ვუყრით ერთნაირი შეხედულების მქონე ქვეყნებს რეალური ცვლილების განხორციელების მიზნით. ღრმად გვწამს, რომ ალიანსი წარმატებული იქნება, ხოლო მომავალში კი გაეროს ფარგლებში უფრო ფართო თანამშრომლობის საფუძველი გახდება.

სავაჭრო პოლიტიკა მხოლოდ ფულთან არ არის დაკავშირებული. იგი ასევე წარმოადგენს მძლავრ იარაღს ადამიანის უფლებების დასაცავად და მდგრადი განვითარების მხარდასაჭერად მთელ მსოფლიოში. არასოდეს უნდა დავუშვათ ტანჯვისა და სიკვდილის იარაღით ვაჭრობა ისევე თავისუფლად ხდებოდეს, როგორც სხვა საქონლით“, - აცხადებენ საკითხის ინიციატორები:

ხორხე ფორ, სესილია მალსტრომი, ცენდ მუნხ–ორგილი.