2020 წელს, კორონავირუსული პანდემიის ეკონომიკური გავლენის გამო, საქართველო მშპ-ის 5.5 პროცენტით ვარდნას განიცდის - აღნიშნულია ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის (EBRD) უახლეს მაკროეკონომიკურ პროგნოზში, რომელიც დღეს გამოქვეყნდა. ბანკი მოელის, რომ 2021 წელს ქვეყანაში მოხდება სწრაფი აღდგენა მშპ-ის 5.5 პროცენტით ზრდით.
EBRD-ის რეგიონული ეკონომიკური პერსპექტივების უახლესი გამოცემის თანახმად,“სტუმართმასპინძლობის სექტორი მძიმედ დაზარალდება, რადგან ქვეყნები აკავებენ კორონავირუსის გავრცელებას და კრძალავენ საზღვარგარეთ მოგზაურობას. ტურიზმის შემოსავლები კი, ჩვეულებრივ, მშპ-ს თითქმის მეხუთედს შეადგენს. შესაბამისად, უარყოფითი გავლენა ფართოდ გავრცელდება არაერთ სექტორზე“.
აღდგენა დამოკიდებული იქნება ქვეყნის შიგნით ზომების თანდათანობით შემცირებაზე, რომ მოხდეს ვირუსის შეკავება და წლის მეორე ნახევარში ნორმალურ მდგომარეობაში დაბრუნება.
ანგარიშში ნათქვამია, რომ წელს EBRD-ის რეგიონებში ეკონომიკა შესაძლოა, საშუალოდ, 3.5 პროცენტით შემცირდეს, 2021 კი წელს, შესაძლოა, 4.8 პროცენტით აღდგეს. თუმცა, ანგარიში გვაფრთხილებს, რომ პროგნოზი „უპრეცედენტო გაურკვევლობის" საგანია.
ანგარიში ვარაუდობს კრიზისის ზომიერ გავლენას ეკონომიკის შედეგების გრძელვადიან ტრაექტორიაზე, ზრდის განახლებას მესამე კვარტლის ბოლოს, მაგრამ პოტენციურად მნიშვნელოვანი გრძელვადიანი ეკონომიკური, პოლიტიკური და სოციალური შედეგებით.
„თუ სოციალური დისტანცირება მოსალოდნელზე ბევრად დიდხანს დარჩება ძალაში, რეცესია შესაძლოა, კიდევ უფრო გაღრმავდეს და 2019 წლის ერთ სულ მოსახლეზე არსებულ წარმოების დონეს ვერ მიაღწიოს წლების განმავლობაში“, ნათქვამია ანგარიშში.
EBRD-ის რეგიონებში, ვირუსის შემაკავებელმა ზომებმა გავლენა მოახდინა შიდა მოთხოვნასა და მიწოდებაზე. გარე შოკი მოიცავს სასაქონლო ფასების მკვეთრ ვარდნას, სასაქონლო ექსპორტიორებზე ზეწოლას, გლობალური ღირებულების ჯაჭვების შეფერხებას, ტურიზმის კოლაფსსა და ფულადი გზავნილების შემცირებას.
EBRD ინვესტირებას ახდენს განვითარებადი ეკონომიკის მქონე ქვეყნებში, ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპიდან დაწყებული ცენტრალური აზიის, ახლო აღმოსავლეთისა და ჩრდილოეთ აფრიკის ჩათვლით. წელს თითქმის ყველა ქვეყანას, რომელსაც მოიცავს EBRD, ეკონომიკური აქტივობების ვარდნა ელის, მხოლოდ მცირე გამონაკლისების გარდა, მათ შორის არის თურქმენეთი და უზბეკეთი (ცენტრალურ აზია) და ეგვიპტე.
საშუალოდ, ცენტრალური აზიის ქვეყნების ეკონომიკები, რომლებიც სასაქონლო ფასებისა და ფულადი გზავნილების კოლაფსის გამო, ზეწოლის ქვეშ მოექცნენ, წელს 1.2 პროცენტით შემცირდება 2021 წელს 5,8 პროცენტიან აღდგენამდე.
ყაზახეთი და უზბეკეთი იყენებენ ხელმისაწვდომ ბუფერებს, რათა უზრუნველყონ ეკონომიკური სისტემების მნიშვნელოვანი სტიმულირება. თუმცა, უფრო პატარა ქვეყნები, როგორებიცაა ყირგიზეთის რესპუბლიკა, მონღოლეთი და ტაჯიკეთი სუსტდებიან უკიდურესად შეზღუდული ფისკალური სივრცისა და დიდი დავალიანების დავალიანების გამო.
ცენტრალურ ევროპასა და ბალტიისპირეთის ქვეყნებში (CEB), მკაცრი საკარანტინო შეზღუდვების ზომები მოიცავდა ბიზნესებისა და სკოლების მასიურ დახურვას, ხოლო დარღვეული ღირებულების ჯაჭვი აფერხებს წარმოებას, მათ შორის, საავტომობილო ინდუსტრიაში, რაც ინდუსტრიული წარმოების თითქმის ნახევარს შეადგენს სლოვაკეთის რესპუბლიკაში. შესუსტებული გარე მოთხოვნა, სავარაუდოდ, კიდევ უფრო შეანელებს აღდგენის პროცესს. 2020 წელს რეგიონში პროდუქციის წარმოების მოცულობა 4.3 პროცენტით დაეცემა, მაგრამ 2021 წელს 4.5 პროცენტით ძლიერ აღდგენას მოახდენს.
ანგარიშში აღნიშნულია, რომ პოლონეთი, ცენტრალურ ევროპისა და ბალტიისპირეთის ქვეყნებს შორის (CEB) უდიდესი ეკონომიკა, განსაკუთრებით გამძლე იყო 2008-2009 წლების გლობალური ფინანსური კრიზისის დროს. მოსალოდნელი იყო, რომ კორონავირუსის კრიზისი უფრო მკაცრ გავლენას მოახდენდა ადგილობრივ ბიზნესებსა და დასაქმებაზე, გლობალური ღირებულებების ქსელებში პოლონეთის მაღალი დონის ინტეგრაციისა და ვაჭრობის დიდი ზეგავლენის გათვალისწინებით, განსაკუთრებით ევროკავშირის (EU) ფარგლებში. 2020 წელს პოლონეთის ეკონომიკა შემცირდება 3.5 პროცენტით და 2021 წელს 4.0 პროცენტით გაიზრდება.
ანგარიშში ნათქვამია, რომ აღმოსავლეთ ევროპასა და კავკასიაში მდებარე ქვეყნებზე შესაძლოა, სერიოზულად იმოქმედოს კორონავირუსის კრიზისმა, რომლებიც დააზარალა გლობალური ფინანსური ბაზრების შემცირებამ, შიდა სავალუტო ბაზრებზე ძლიერმა ზეწოლამ და ექსპორტზე საგარეო მოთხოვნის შემცირებამ.
უფრო დაბალმა სასაქონლო ფასებმა დამატებითი დაძაბულობა შეუქმნა ნახშირწყალბადისა და ლითონის ექსპორტიორებს - აზერბაიჯანს, უკრაინასა და სომხეთს - ხოლო ფულადი გზავნილების მოსალოდნელი ვარდნა გავლენას მოახდენს ოჯახების სუფთა შემოსავალზე, განსაკუთრებით მოლდოვაში, სომხეთში, უკრაინასა და საქართველოში. ტურიზმიდან მიღებული შემოსავლების დაკარგვა მნიშვნელოვან დარტყმას მიაყენებს საქართველოს ეკონომიკას.
უკრაინაში ვირუსის გავრცელების შესაკავებლად დაწესებული საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ზომებით გამოწვეული შემცირებული საგარეო მოთხოვნისა და შიდა მოთხოვნის ვარდნის კომბინაციამ უარყოფითი გავლენა მოახდინა წარმოებისა და მომსახურების სექტორებზე. 2020 წელს მოსალოდნელია ეკონომიკის 4,5 პროცენტით შემცირება, რაც 2021 წელს 5.0 პროცენტით აღდგება.
ანგარიშში ნათქვამია, რომ რუსეთი კოროვირუსული პანდემიის ორმაგ შოკს განიცდიდა, რამაც გავლენა იქონია გლობალურ მოთხოვნასა და ნავთობის წარმოების შეზღუდვის შესახებ შეთანხმების კრახზე, რამაც ერთად გამოიწვია ნავთობის ფასების საგრძნობლად დაცემა და შედეგად საქმიანობის მკვეთრი შენელება.
რადგან მისი ეკონომიკა ჯერ კიდევ ნავთობზეა დამოკიდებული, ნავთობის ფასების ვარდნა მნიშვნელოვანი იყო, განსაკუთრებით იმ ფისკალური სტიმულის გათვალისწინებით, რომელიც საჭიროა პანდემიის გავლენის დასაბალანსებლად. 2020 წელს, მოსალოდნელია, რუსეთის ეკონომიკის 4,5 პროცენტით შემცირება, რასაც მოჰყვება 2021 წელს 4.0 პროცენტიანი აღდგენა.
ევროკავშირის წევრები სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, ასევე, შეიძლება მძიმედ დაზარალდნენ კორონავირუსის კრიზისით, ძირითადად ტურიზმის სექტორის სირთულეების გამო, განსაკუთრებით კვიპროსში, საბერძნეთსა და ბულგარეთში.
