„საქართველოს ბანკი" ერთ-ერთი პირველი ბანკია, რომელმაც რესტრუქტურიზაციის პირობები შეიმუშავა და შემდეგ მომხმარებელს შესთავაზა. როგორც არასამთავრობო ორგანიზაცია „საზოგადოება და ბანკებში" განმარტავენ, გასათვალისწინებელია ის ფაქტი, რომ ამ პირობების ცვლილებაც მომხმარებლის ფინანსურ მდგომარეობაზეა დამოკიდებული.
„როგორც ვხედავთ ჩამოსაწერი ჯარიმების რაოდენობა 50%-90% ფარგლებში მერყეობს, ეს კი რესტრუქტურიზაციის შედეგად წარმოდგენილ უზრუნველყოფაზეა დამოკიდებული: თავდებობა - 50%; ავტომანქანა - 70%; უძრავი ქონება - 90%; თუმცა შეთანხმებით ჯარიმების 100%-ით ჩამოწერაც არის შესაძლებელი. როგორც ცხრილიდან ჩანს სესხის გაცემის საკომისიო 0,5%-ია"- აცხადებენ არასამთავრობო ორგანიზაციაში.
მათივე ინფორმაციით,
„ლიბერთი ბანკის" შემთხვევაშიც რესტრუქტურიზაციის სესხის პროცენტი დამოკიდებულია გადასაფარი ვალდებულებების პროცენტზე და ბანკი მათ შორის ყველაზე მაღალ საპროცენტო განაკვეთს აწესებს. რაც შეეხება ჯარიმების ჩამოწერას, ის სრულად ბანკის თანამშრომელზეა დამოკიდებული და არა წარმოდგენილ უზრუნველყოფაზე (თუ უძრავ ქონებას წარმოვადგენთ, მაშინ შესაძლებელია ჯარიმის სრულად ჩამოწერა). მაგალითად, თავდებობის წარმოდგენის შემთხვევაში, ბანკმა ჯარიმები შესაძლოა საერთოდ არ გვაპატიოს.
რაც შეეხება
„თიბისი ბანკის", ის ასევე ერთ-ერთი პირველი იყო, რომელმაც მოხმარებლებს რესტრუქტურიზაცია შესთავაზა. „თიბისი ბანკის" რესტრუქტურიზაციის პირობების შესაბამისად სესხის ვადა სტანდარტულად მაქსიმუმ 48 თვით განისაზღვრება, ანუ თუ მომხმარებელმა სამომხმარებლო სესხზე უძრავი ქონება წარმოადგინა, მას 48 თვეზე მეტით მაინც არ გაუხანგრძლივებენ ვადას. 120 თვეზე მხოლოდ იპოთეკური სესხის რესტრუქტურიზაციაა შესაძლებელი. ამის გარდა ჩამოსაწერი ჯარიმების რაოდენობა 100-500 ლარის ფარგლებში მერყეობს. ბანკი გარკვეულ საკომისიოებსაც აწესებს.
„საზოგადოება და ბანკების" ინფორმაციით, „პრივატბანკის" რესტრუქტურიზაციის პირობები ყველაზე გამორჩეულია. იმისთვის, რომ მომხმარებლის სესხის რესტრუქტურიზაცია გააკეთო აუცილებელია, ვალდებულება მინიმუმ 180 დღით იყოს ვადაგადაცილებული. აღსანიშნავია, რომ „პრივატბანკის" პირობები საკმაოდ არაერთგვაროვანია. მაგალითად, მიუხედავად წარმოდგენილი უზრუნველყოფისა, სესხის მაქსიმალური ვადა 36 თვით განისაზღვრება. ასევე საპროცენტო განაკვეთის დადგენა სესხის ვადების მიხედვით ხდება: 6 თვე - 0.01%; 6-12 თვემდე - 10 %; 12-36 თვემდე-18%; ამაზე ზემოთ სესხის პროცენტი აღარ იწევს; რაც შეეხება ჯარიმებს, ჯარიმების ჩამოწერა მაქსიმუმ 90%-ით ხდება, ეს კი ინდივიდუალურად განისაზღვრება. აღსანიშნავი ის, რომ „პრივატბანკის" რესტრუქტურიზაციის პირობებში არც ერთი სახის საკომისიო არ შეინიშნება.
როგორც აღმოჩნდა, „ბანკ რესპუბლიკას" რესტრუქტურიზაციის ყველაზე ინდივიდუალური პირობები აქვს. ბანკ რესპუბლიკის რესტრუქტურიზაციის პირობები შეიძლება ითქვას, რომ დადგენილი არ არის. შესაძლებელია, რომ ამ ბანკმა რესტრუქტურიზებული სესხი სტანდარტული სამომხმარებლო სესხის პირობებში გასცეს, ყველა თანდართული საკომისიოს გათვალისწინებით. ეს მომხმარებლის ფინანსურ მდგომარეობაზე და არსებული სესხის პარამეტრებზეა დამოკიდებული. რესტრუქტურიზაციის ვადა ამ ბანკში სტანდარტულად მაქსიმალური - 36 თვით განისაზღვრება, ხოლო უძრავი ქონების წარმოდგენის შემთხვევაში ვადა მაქსიმუმ 84 თვემდე იზრდება. ასევე სესხის პროცენტი არსებული სესხის პარამეტრებზეა დამოკიდებული და ის მაქსიმუმ - 36% შეიძლება იყოს, თუმცა ესეც ბანკის გადასაწყვეტია. ამას გარდა ბანკში რესტრუქტურიზაციის გაცემის საკომისიო 2%-ია, ხოლო ჯარიმები შეიძლება ჩამოაჭრან და შეიძლება არა.
არასამთავრობო ორგანიზაციაში „საზოგადოება და ბანკები", რომელმაც 5 უმსხვილესი ბანკის პირობები გამოიკვლია, განმარტავენ, რომ ბანკების უმრავლესობას რესტრუქტურიზებული სესხის გაცემის საკომისიო აქვს.
„გამოდის რომ, მომხმარებელს სესხის ეფექტური საპროცენტო განაკვეთი საკომისიოს ხარჯზე დამატებით ეზრდება. ზედმეტად გადახდილი თანხის ოდენობა იზრდება ასევე სესხის ვადის გახანგრძლივების შემთხვევაშიც. ამას ემატება გაზრდილი საპროცენტო განაკვეთიც, რომლის ფორმირების ზუსტი მეთოდი და პრინციპი ხშირად გაურკვეველია. თუმცა რესტრუქტურიზაციის შედეგად მომხმარებელი მაინც შედარებით იუმჯობესებს მდგომარეობას, რადგან მისი ყოველთვიური გადასახადი მცირდება და არ ემუქრება უძრავი ქონების ან სხვა უზრუნველყოფის რეალიზაცია. ასევე რამდენიმე საკრედიტო პროდუქტის გადახდის ნაცვლად, იხდის ერთ სესხს. რესტრუქტურიზაციის გზით მომხმარებელი იუმჯობესებს საკრედიტო ისტორიასაც.
ხშირად ბანკები უარს ამბობენ რესტრუქტურიზაციაზე მანამ, სანამ სესხი არ არის პრობლემური. ამის რეალური მიზეზი არის ის, რომ რესტრუქტურიზაციის დროს ბანკს უწევს დამატებითი ხარჯების გაწევა, რაც შემდეგში მდგომარეობს: ბანკები რესტრუქტურიზაციის შემდეგ ვალდებულები არიან სესხი დაარეზერვონ 10%-ში (ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის 2000 წლის 29 დეკემბრის #350 ბრძანების „კომერციული ბანკების მიერ აქტივების კლასიფიკაციისა და შესაძლო დანაკარგების რეზერვების შექმნისა და გამოყენების წესი"-ს თანხმად), ხოლო თუ სესხი არ არის ვადაგადაცილებული 30 დღეზე მეტით - დარეზერვებულია 2%-ში"- აცხადებენ არასამთავრობო ორგანიზაციაში.