გასული ორი ათწლეულის განმავლობაში საქართველოს ენერგეტიკის სექტორში გატარებული რეფორმების შედეგად მიღწეულია მნიშვნელოვანი წინსვლა მომსახურებისა და ეფექტურობის თვალსაზრისით, რამაც ხელი შეუწყო ეკონომიკურ ზრდას, ნათქვამია აზიის განვითარების ბანკის (ADB) ახალ ანგარიშში.
„რეფორმების შედეგად აღსდგა 24-საათიანი უწყვეტი დენის მიწოდება და უზრუნველყოფილ იქნა თითქმის ყველა ოჯახის დენით მომარაგება, აგრეთვე შეიქმნა ეფექტური, კონკურენტუნარიანი ენერგო სექტორი. თუმცა, სექტორში ჯერ კიდევ არსებობს ხარვეზები და ქართველი პოლიტიკოსების წინაშე მდგარი გამოწვევა იქნება რეფორმების გზით სვლა ხარვეზების დასაძლევად”, - განაცხადა საქართველოში ADB-ის მუდმივი წარმომადგენლობის დირექტორმა ქეითი ჯულიანმა.
საქართველოში ენერგეტიკული სექტორის რეფორმების შეფასების ანგარიში, მომზადებული ADB-ის ეკონომიკური კვლევისა და რეგიონული თანამშრომლობის დეპარტამენტის მიერ, დღეს თბილისში განიხილეს.
1995 წლიდან დღემდე ენერგეტიკის სექტორში ფართომასშტაბიანი რეფორმები განხორციელდა მარეგულირებელი გარემოს გაუმჯობესების, ეფექტურობის ამაღლებისა და კონკურენციის სტიმულირების მიზნით. ამან გზა გაუხსნა სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული ენერგოგამომუშავების, განაწილებისა და გადაცემის აქტივების ძირითად ფიზიკურ გაუმჯობესებებს, სადისტრიბუციო კომპანიების პრივატიზაციასა და ახალი ჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობას. აღნიშნულმა ღონისძიებებმა მკვეთრად გააუმჯობესა ენერგოსისტემის ეფექტურობა, რითაც სარგებელი მოუტანა მთავრობას და ინდუსტრიის წარმომადგენლებს, ოჯახებს კი ახლა საიმედოდ მიეწოდებათ ელექტროენერგია და, ბოლო წლების განმავლობაში, თითქმის არ ქონია ადგილი სრულმასშტაბიან ავარიებს.
სექტორში გატარებულმა რეფორმებმა სხვა ეკონომიკური რეფორმების ფონზე ხელი შეუწყო მთლიანი შიდა პროდუქტის არსებით რეაბილიტაციას 1990-იანი წლების მეორე ნახევრის შემდეგ. დენის საფასურად საშუალო ოჯახის მიერ გადახდილი მისი შემოსავალის წილი სტაბილურად მცირდებოდა 2006 წლიდან, ხოლო ჰიდროელექტროსადგურებიდან ელექტროენერგიის მიწოდების ზრდამ და თბოელექტროსადგურებზე სისტემების ეფექტურობის ამაღლებამ შეამცირა CO2-ის ემისიები.
ანგარიში შეიცავს გაფრთხილებას იმის თაობაზე, რომ, თუმცა ამ რეფორმებს გადამწყვეტი მნიშვნელობა ჰქონდა მომსახურების გაუმჯობესებისთვის, ჯერ კიდევ არსებობს ხარვეზების აღმოფხვრის საჭიროება. საქართველოს დამოკიდებულება ჰიდრორესურსებზე, რომლებიც ფარავს ელექტროენერგიაზე ქვეყნის მოთხოვნის 90%-ს, ამძაფრებს მის დაუცველობას გვალვების, გარე მომარაგებასთან დაკავშირებული საფრთხეებისა და ფასების მერყეობის მიმართ, როდესაც მას ესაჭიროება გაზის იმპორტი თერმული ელექტროსადგურებისთვის. ფასწარმოქმნისა და დაგეგმვის საკითხებიც ჯერ კიდევ მოსაგვარებელია.
ამავე დროს, ანგარიშში აღნიშნულია, რომ საქართველოს რეფორმატორული გამოცდილება გვთავაზობს უმნიშვნელოვანეს გაკვეთილებს, და ამ მაგალითზე სხვა ქვეყნებსაც შეეძლებათ სწავლა. ამაში იგულისხმება ენერგეტიკული რეფორმების, როგორც ფართომასშტაბიანი ეკონომიკური რეფორმების პროცესის განუყოფელი ნაწილის განხორციელება; კერძო სექტორის ინვესტიციების სტიმულირება მომსახურების დონის გასაუმჯობესებლად; გამჭვირვალობის და ნორმატიული სამართლიანობის უზრუნველყოფა ენერგეტიკული ბაზრის ყველა მონაწილისათვის, რაც კონკურენტული გარემოს შექმნას შეუწყობს ხელს.
აზიის განვითარების ბანკი, რომლის სათავო ოფისი მანილაში, ფილიპინებზე მდებარეობს, მიზნად ისახავს აზიისა და წყნარი ოკეანის რეგიონში სიღარიბის დონის შემცირებას ეკონომიკური ზრდის, გარემოსდაცვითი ღონიშძიებების და რეგიონული ინტეგრაციის გზით. დაარსდა რა 1966 წელს, ბანკი აერთიანებს 67 წევრ ქვეყანას, საიდანაც 48 აღნიშნულ რეგიონს წარმოადგენს. 2014 წლის მდგომარეობით აზიის განვითარების ბანკის დახმარებამ 22.9 მილიარდი აშშ დოლარი შეადგინა, 9.2 მილიარდი აშშ დოლარი თანადაფინანსების ჩათვლით. ADB საქართველოს მხარდაჭერას 2007 წლიდან ახორციელებს. 2014 წლის ბოლოსთვის აზიის განვითარების ბანკის მიერ საქართველოსთვის დამტკიცებულმა დახმარებამ 1.6 მილიარდ აშშ დოლარს გადააჭარბა საიდანაც 259 მილიონი აშშ დოლარი 2014 წელს დამტკიცებული სესხების და ტექნიკური დახმარების გრანტებია.
