ვენესუელამ განათავსა მსუბუქი ტანკები, რაკეტებით აღჭურვილი საპატრულო კატარღები და ჯავშანტრანსპორტიორები გაიანას საზღვარზე. იტყობინება The Wall Street Journal, ვენესუელის სამხედროების მიერ სოციალურ მედიაში გამოქვეყნებულ სატელიტურ სურათებსა და ვიდეოებზე დაყრდნობით.
3 დეკემბერს ვენესუელაში ჩატარდა საკონსულტაციო (სამართლებრივად არასავალდებულო) რეფერენდუმი, რომელის დროსაც მოქალაქეებს ჰკითხეს, ემხრობიან თუ არა ისინი ესეკიბოს სადავო ტერიტორიაზე გაიანას ესეკიბოს შტატის ჩამოყალიბებას და შემდგომ აღნიშნული შტატის ვენესუელასთან შემოერთებას, ხოლო იქაური მოსახლეობისთვის ვენესუელის მოქალაქეობის მინიჭებას.
ვენესუელელთა 95%-მა მხარი დაუჭირა ქვეყნის შემადგენლობაში ახალი შტატის, ესეკიბოს შეყვანას.
ამასთანავე, რეფერენდუმით ვენესუელის მოქალაქეებმა ორ ქვეყანას შორის დავაზე გაეროს უმაღლესი სასამართლოს იურისდიქცია უარყვეს.
გაიანას ხელისუფლებამ ვენესუელაში ჩატარებული რეფერენდუმი"ანექსიის აგრესიულ მცდელობად" შეაფასა.
2023 წლის 9 დეკემბერს ვენესუელის პრეზიდენტმა ნიკოლას მადურომ ხელი მოაწერა განკარგულებას მისი მეზობელი ქვეყნის, გაიანას დასავლეთი ნაწილის, ესეკიბოს რეგიონის შემოერთების თაობაზე.
განკარგულების თანახმად რეგიონს ეწოდა გაიანას ესეკიბო და გახდა ვენესუელის 24-ე შტატი.
15 დეკემბერს მადურო და გაიანას პრეზიდენტი მუჰამედ ირფაან ალი შეთანხმდნენ, რომ გააგრძელებენ მოლაპარაკებებს ტერიტორიული დავის მოსაგვარებლად და არ გამოიყენებენ შეიარაღებულ ძალებს.
29 დეკემებერს დიდმა ბრიტანეთმა გაიანას დიპლომატიური და სამხედრო მხარდაჭერის ნიშნად, გაიანას სანაპიროებისკენ საპატრულო ხომალდის გაგზავნის შესახებ განაცხადა.
იმავე დღეს, ვენესუელის პრეზიდენტმა გამოსცა განკარგულება ატლანტის ოკეანეში სამხედრო წვრთნების დაწყების თაობაზე.
ვენესუელის ხელახალი დაინტერესება ესეკიბოს ტერიტორიის მიტაცებით დიდწილად განაპირობა 2015 წელს ნავთობის უდიდესი საბადოს აღმოჩენამ. კომპანია ExxonMobil-მა აღმოაჩინა ორი დიდი ნავთობის საბადო ესეკიბოში.
2022 წლის მონაცემებით, ნავთობის აღმოჩენამ გაიანა მსოფლიოში ეკონომიკურად ერთ-ერთ ყველაზე მზარდ ქვეყნად აქცია. ეკონომიკურმა ზრდამ 62% შეადგინა.
ტერიტორიული დავა ვენესეუალასა და გაიანას შორის ორ საუკუნეზე მეტია გრძელდება. მე-19 საუკუნის დასაწყისში ვენესუელამ ესპანეთისგან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა და ესეკიბო გახდა მისი ერთ-ერთი შტატი.
1899 წელს პარიზის საერთაშორისო საარბიტრაჟო სასამართლომ დაადგინა, რომ ტერიტორია უნდა გადასულიყო გაიანას შემადგენლობაში, რომელიც მაშინ ბრიტანეთის კოლონია იყო და დამოუკიდებლობა მოგვიანებით მოიპოვა.
ვენესუელა დიდი ხანია ამტკიცებს, რომ 1899 წელს საერთაშორისო არბიტრაჟის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება არ იყო სამართლიანი.
საქმე ამჟამად მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოშია, თუმცა ვენესუელა ეჭვქვეშ აყენებს საერთაშორისო სასამართლოს იურისდიქციას, გადაწყვიტოს აღნიშნული საკითხი.
მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლომ გააფრთხილა ვენესუელა არ განახორციელოს რაიმე ქმედება, რამაც შეიძლება შეცვალოს ესეკიბოს სტატუს კვო.
გაიანას პრეზიდენტი აცხადებს, რომ ესეკიბოს რეგიონი გაიანას ეკუთვნის და მთავრობა დაიცავს ქვეყნის საზღვრებს.
ესეკიბოს რეგიონის ფართობი 159 500 კვადრატული კილომეტრია და შეადგენს გაიანას მიერ ამჟამად კონტროლირებადი ტერიტორიის ორ მესამედს.
გაიანა თითქმის დიდი ბრიტანეთის ზომისაა. თუ ვენესუელა მოახდენს ესეკიბოს რეგიონის ანექსიას, გაიანა შოტლანდიაზე უფრო მცირე ფართობამდე შემცირდება.
იქნება თუ არა ომი გაიანასა და ვენესუელას შორის?
ორ მეზობელს შორის სამხედრო ძალის აშკარა სხვაობაა - გაიანას თავდაცვის ძალები აცხადებენ, რომ ჰყავს დაახლოებით 4150 აქტიური ჯარისკაცი, ხოლო ვენესუელის არმია ამბობს, რომ მას შეუძლია 235,000-მდე ჯარისკაცის მობილიზება.
ექსპერტების ნაწილი გასულ წელს ამბობდა, რომ ნაკლებად სავარაუდოა, ვენესუელამ თავისი პრეტენზიები სამხედრო გზით განახორციელოს.
ამასთან, ვარაუდობენ, რომ სამხედრო დავა ვენესუელას კიდევ უფრო ნაკლებად მიმზიდველად აქცევს უცხოელი ინვესტორებისთვის. ამასთან, ბრიტანეთი კვლავ აღიქვამს თავს გაიანას მფარველ ძალად.
ექსპერტები არ გამორიცხავენ, რომ შესაძლოა მცირე შეტაკებები მოხდეს სასაზღვრო მდინარე კუუნის გასწვრივ, როგორც ეს იყო წარსულში. თუმცა, აღნიშნავენ, რომ ესეკიბოს რთული გეოგრაფიული მახასიათებლები გაურთულებს ვენესუელას მასზე კონტროლს.
