საქართველოს ეკონომიკა მოსალოდნელზე მაღალი ტემპით 4.9%-ით გაიზარდა 2019 წლის პირველ ნახევარში. ზრდას ხელი შეუწყო როგორც სავაჭრო ბალანსის გაუმჯობესებამ, ისე მონეტარულმა და ფისკალურმა პოლიტიკამ, აღნიშნულია გალტ&თაგარტის კვლევაში.
გალტ&თაგარტის ინფორმაციით, ცენტრალური ბანკის მიერ მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთის შემცირებამ 2019 წლის დასაწყისში, ლარით დაკრედიტების სტიმულირება მოახდინა. ამავდროულად, დაჩქარდა სახელმწიფო ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელება.
2019 წლის პირველ ნახევარში საგარეო ბალანსი მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა, რადგან ექსპორტი, ფულადი გზავნილები და ტურიზმიდან მიღებული შემოსავლები გაიზარდა, ხოლო იმპორტი შემცირდა. აღნიშნულმა ეროვნულ ბანკს საშუალება მისცა უცხოური ვალუტის რეზერვები შეევსო, რომელმაც რეკორდულ მაჩენებელს 3.7 მლრდ აშშ დოლარს მიაღწია. უცხოური ვალუტის შესყიდვები და ეროვნული ბანკის სხვა ღონისძიებები ხელს უწყობდა ეკონომიკისთვის ლარის ადეკვატურ დონეზე მიწოდებას. აღნიშნული საჭირო იყო ეკონომიკის დე-დოლარიზაციის და ეკონომიკური ზრდის ხელშესაწყობად, მაგრამ ამ ღონისძიებებმა ლარის გამყარების ტენდენცია შეანელა.
ინფლაციის ზრდა მიმდინარე წლის მარტიდან ძირითადად თამბაქოზე აქციზის ზრდით იყო გამოწვეული. ამასთან, გაცვლითი კურსის მხრიდან ფასებზე ზეწოლა სუსტი იყო დაბალი მოთხოვნის ფონზე. ივნისის ბოლოს განვითარებულმა მოვლენებმა - რუსი პარლამენტარების ვიზიტთან დაკავშირებული დროებითი პოლიტიკური გაურკვევლობის ფონი და რუსეთის მიერ პირდაპირი ფრენების აკრძალვა - ნეგატიური მოლოდინები გააძლიერა და ლარზე მნიშვნელოვანი ზეწოლა მოახდინა. 2019 წლის 1 აგვისტოს ლარი დოლარის მიმართ ისტორიულ მინიმუმამდე 2.97-მდე გაუფასურდა, რადგან ნეგატიური განწყობები ძლიერდებოდა ივლისში ტურიზმის პროგნოზირებულზე უკეთესი მონაცემების და პოზიტიური მაკროეკონომიკური მაჩვენებლების მიუხედავად.
ბაზარზე პანიკის ჩასაცხრობად, ეროვნულმა ბანკმა 1 აგვისტოს სავალუტო ბაზარზე 40 მლნ აშშ დოლარი გამოიტანა, საიდანაც 32.8 მლნ აშშ დოლარი გაიყიდა. სებ-ის ინტერვენციის შედეგად ლარი დოლარის მიმართ 2.97-დან 2.89 ნიშნულამდე გამყარდა (+2.9%) 1-2 აგვისტოს პერიოდში. ამ ინტერვენციას წინ უძღოდა ეროვნული ბანკის განცხადება, რომ მიუხედავად პოზიტიური შიდა და საგარეო მაკროეკონომიკური დინამიკისა, ტურიზმთან დაკავშირებული შოკისა და ნეგატიური მოლოდინების ფონზე, ლარის გაცვლითმა კურსმა ისეთ ნიშნულს მიაღწია, რომელმაც შესაძლებელია რისკი შეუქმნას ფასების სტაბილურობას. ამასთან, სებ-მა აღნიშნა, რომ ის ინტერვენციებს მომავალ დღეებშიც მიმართავს და გამოიყენებს მის ხელთ არსებულ ინსტრუმენტებს თანმიმდევრულად თუ ამის საჭიროება იქნება. აღსანიშნავია, რომ ლარის ნომინალური და რეალური ეფექტური გაცვლითი კურსი (რაც არის შეწონილი კურსი ძირითად სავაჭრო პარტნიორებთან) 10%ზე მეტად არის გაუფასურებული, რაც ეროვნული ვალუტის ზედმეტად გაუფასურებაზე მიანიშნებს. იქიდან გამომდინარე, რომ ლარზე მოქმედი ფუნდამენტური ფაქტორები პოზიტიურია (ეკონომიკური ზრდა, საგარეო ბალანსი და სხვ.), ხოლო ივლისის ტურიზმის მონაცემები პროგნოზირებულზე უკეთესია, ამჟამად ლარის გაცვლითი კურსის ფორმირებაში უფრო დიდი წილი აქვს ნეგატიურ განწყობებს ვიდრე მაკროეკონომიკურ მაჩვენებლებს. ლარის მიმართ ნდობის ნაკლებობა იწვევს ლარის დეპოზიტების ზრდის ტემპის შენელებას და ლარიდან უცხოურ ვალუტაში კონვერტაციას, რაც ლარის სესხების გაზრდილ მოთხოვნასთან ერთად ეროვნულ ვალუტაზე მოკლევადიან ზეწოლას ახდენს.
ვინაიდან, ლარის ნომინალური და რეალური ეფექტური გაცვლითი კურსი მნიშვნელოვნად გაუფასურებულია და 2019 წელს საგარეო ბალანსის გაუმჯობესება მოსალოდნელია იმპორტის შემცირების შედეგად, ჩვენი გათვლებით ამჟამად ლარი მის წონასწორულ კურსთან შედარებით 10-13%ით არის გაუფასურებული. იმ დაშვებით, რომ ნეგატიური მოლოდინები მიილევა, ჩვენ ველოდებით ლარის აშშ დოლარის მიმართ 2.75-2.80 ნიშნულამდე გამყარებას 2019 წლის ბოლომდე. ამასთან, 2020 წელს ვპროგნოზირებთ ლარი/დოლარის გაცვლით კურსის 2.60-2.65 ნიშნულზე დასტაბილურებას. აღსანიშნავია, რომ სახაზინო ფასიან ქაღალდებზე ბოლო პერიოდში საპროცენტო განაკვეთები გაიზარდა, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ბაზარი ელის 4 სექტემბერს მონეტარული პოლიტიკის გამკაცრებას, რაც ლარზე დამატებით პოზიტიურ გავლენას იქონიებს", განმარტავენ გალტ&თაგარტში.
